Een gesproken dankwoord aan Jo Coenen

Uitgesproken door Thijs Asselbergs (hoogleraar Architectural Engineering + Technology, TU Delft) in de aula van TU Delft op 23 januari 2015.

Waarde Jo, waarde toehoorders,

Vorig jaar september werd je 65 jaar, vandaag neem je formeel afscheid van de TU Delft. Het zal de opmaat zijn naar een nieuwe fase. Ik ben er van overtuigd dat de wereld nog lang van je grote ruimtelijke en bestuurlijke kwaliteiten zal profiteren. Onze samenleving heeft je hard nodig in deze transformerende tijd.

Het is welhaast onvoorstelbaar wat jij de afgelopen decennia hebt bereikt. 

Niemand in ons land vecht zo hard voor een goede positie van de architect. Van jong tot oud profiteert van je niets aflatende inzet om netwerken te bouwen, stichtingen op te richten of zelf stelling te nemen binnen je eigen ontwerpwereld en zorg te dragen dat de kwaliteit die je voorstaat er komt. Onvoorstelbare energie en geloof in dat wat gedaan moet worden, om dat te maken en door te werken wat jij vindt dat gerealiseerd moet worden.

Rijksbouwmeester en beroepservaring

Ik leerde je kennen toen je als Rijksbouwmeester in je eigen gemaakte omgeving een plan uitrolde om jonge mensen het beroep te laten ervaren. Ik zie ons nog staan met alle deelnemers op de trappen van de Raad van State in Den Haag. Tot de dag van vandaag heeft jouw idee ons verbonden. Het is de kern van het ambacht dat we met vele bloedverwanten delen: ervaring opdoen en zorgdragen dat je weet hoe je iets goeds in de praktijk kunt realiseren. Daartoe bouwde je een eigen netwerk en zorgde jij dat sleutelfiguren zich voor de zaak van de ‘beroepservaring’ inzetten. Inmiddels is dit uitgegroeid tot het Professional Experience Programme (PEP). Jij stond aan de wieg van de Wet op de architectentitel.

Daarnaast zorgde je dat het architectenambacht werd ingebed in verschillende schalen. Architectuur verbond je onlosmakelijk met landschap, stedenbouw en interieur. Je bent een van de uitvinders van hoe te werken door alle schalen heen. Tegelijkertijd wees je onze faculteit terecht op het feit dat deze universitaire omgeving niet enkel een wetenschappelijk karakter heeft maar ook dient op de leiden tot het beroep van architect.

Samenwerken en Muziekpaleis

Waar ik je op het scherpst van de snede heb leren kennen was het recent opgeleverde megaproject Muziekpaleis TivoliVredenburg in Utrecht. Vier zalen voor verschillende soorten muziek met bijbehorende foyers moesten door vier verschillende architecten aan het door Hertzberger te verbouwen Vredenburg worden toegevoegd.

Tijdens de architecten-overleggen was ik de directe deelgenoot van zeer intrigerende gesprekken tussen jou en Herman Hertzberger, waarbij telkens de grens van het maakbare werd opgezocht. Met ingetogen lef probeerde jij de eloquent opererende Herman te winnen voor je gedachtegoed. We weten allebei nog wel hoe we ons voelden tijdens deze bijeenkomsten. Het is voor mij een sterk voorbeeld van de wijze waarop jij in grote teams opereert, acteert en vooral als een coachende spits tegelijk keeper weet te zijn.

Dit is wat jij kunt. Niet enkel de masterbuilder zelf zijn, maar werken in teams van allerlei samenstelling, daarin het overzicht kunnen houden, de leiding nemen, de leiding overlaten, mensen inspireren, verleiden, ingetogen uitdagen en bovenal boven zich zelf laten uitstijgen. Altijd vanuit het perspectief als architect, als eindverantwoordelijke voor de technische-, esthetische- en gebruikskwaliteit.

Jij geeft gebouwen en gebieden je ziel en zaligheid, want ook daar weet je te incasseren, te overwinnen en als gids te opereren. Zo ook hier binnen het domein van de onze faculteit. Medewerkers inspireren, de regisseur zijn voor de inhoud van datgene dat de studenten wordt aangeboden en daar inhoud en betekenis aan geven. Je bouwde dat systeem voor ons onbaatzuchtig uit. Van jouw zijde zit daar altijd iets genereus in.

Architect des vaderlands

Jij bent een verbinder pur sang die schetsend, schrijvend, telefonerend, te laat komend maar toch op tijd, gedreven, onverwacht, gepassioneerd tot het bot werkt aan een beter architectuurklimaat voor ons land en ver daarbuiten. Voor onderwijs en onderzoek waar ook ter wereld, maar vooral als Europeaan voor gebruikers en opdrachtgevers. Kortom alles voor de culturele waarde van de samenleving. En of dat nu het algemene belang of je eigen werk betreft, dat maakt niet uit. Alles gebeurt met het grote talent dat je hebt en een inzet en inzicht dat niemand je nadoet. Tomeloze energie, schetsvermogen, praattalent en een oneindig netwerk wordt ingezet.

Je bent voor mij en ik denk voor velen: architect des vaderlands!

Dag bondgenoot, ik dank je zeer.

De afscheidsrede van Jo Coenen is hier integraal te bekijken. Dankwoord Thijs Asselbergs vanaf 1h06m36s.